چگونه به بهداشت روان خود کمک کنیم؟

روان ما همچون رودخانه اي با انشعابات كوچك است كه اين انشعابات همان اعضاي مختلف سازنده

وجود و روان است كه همواره تحت تأثير عوامل فيزيكي ، شيميايي ، رواني و اجتماعي مي باشند .

همان طور كه انشعابات كوچك ولي گل آلود نمي تواند رودخانه ي عظيمي را گل آلود سازند ، استرس ها ، ناملايمات 

و تضادهاي كوچك هم در روان تأثير مي گذارند ولي قادر نيستند روان انسان را متشنج و بيمار سازند .


در واقع روان سالم ناكامي ها و فشارهاي كوچك را تحمل و دفع مي كند و آرامش قبلي را پس از رفع فشارها باز مي يابد 

. اكثر ما دوراني از احساس اضطراب ، افسردگي ، رنجيدگي بدون دليل با بي كفايتي در روبرو شدن با مشكلات زندگي را داشته ايم 

. حال اگر اين ناملايمات و محروميت ها و استرس ها كه بر وجود انسان اثر مي گذارند شدت يابند و يا به طور دائم تكرار شوند

حامل آن بروز بيماري است ، لذا زيستن در دوراني كه تغييرات سريع اجتماعي و تكنولوژي به وقوع مي پويند ، كار آساني نيست 

. در عين حال غير ممكن هم نمي باشد .بنابر اين بهتر است براي سلامت روان كه در زمره ي بالاترين نعمتهاست 

اهميت بيشتري قايل شويم و اصول اساسي را در جهت رسيدن به اين امر مهم رعايت كنيم .


اصل اول : احترام به شخصيت خود و ديگران 


اصل دوم : از شكست نترسيد .


اصل سوم : شناخت وافعيات ، عينك هاي بدبيني و خوش بيني بي حد و مرز را از چشم برداريد

و دنيا را بي واسطه نظاره گر باشيد .


اصل چهارم : پي بردن به علل رفتار ، مي توانيم با پيدا كردن علل هر رفتاري آن را كنترل كنيم .

اگر رفتاري مورد پسند است تقويت شود و از رفتاري كه مورد سرزنش است جلوگيري به عمل آوريم تابه سلامت روان خود كمك كنيم .


اصل پنجم : از تنبلي و بي تحركي دست برداريد 


اصل ششم : گذشته را به دنبال خود نكشيد .


اصل هفتم : به موقع از ديگران كمك بخواهيد ( ميل به كمك خواستن از ديگران نمودار

پختگي عاطفي شخص است و نه نشانه ي ضعف )

بهداشت روان یعنی فکر سالم ،نگرش مثبت به انسانهاو پدیده های اجتماعی و گفتار مناسب و مثبت .به عبارت دیگر برقراری ارتباط مطلوب با دیگران ،داشتن اعتماد به نفس کافی ،توانایی مقابله مناسب با مشکلات زندگی ،توانایی تصمیم گیری به موقع ،توانایی همدلی و درک دیگران ،قدرت نفوذ در دیگران ،هشیاری بر افکار ،باورها،گفتار و رفتار خود و...را می توان نشانه های سلامت روان نامید . و هر چقدر ما بتوانیم بهداشت روان در مدرسه را ارتقاءببخشیم به طور حتم مشکلات کاهش خواهد یافت و شاهد پیشرفت تحصیلی دانش آموزان خواهیم بود.

 ایمان به خدا از اضطراب و استرس انسان می‌کاهد                                  .

 در یک تحقیق پژوهشگران کانادایی اعلام کردند : ” ایمان به خداوند اضطراب را کاهش می‌د‌هد و میزان استرس و تنش را که جزو لاینفک زندگی امروزی است، به حداقل می‌رساند ” .

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ،  محققان دانشگاه تورنتو در مطالعات جدیدی دریافته‌اند تحت شرایط استرس‌زا مغز افراد با ایمان و بی‌ایمان به طور متفاوت از همدیگر عمل می‌کند.
محققان می‌گویند: ایمان و اعتقاد به خداوند تاثیر آرامش‌بخش روی مغز دارد. این تاثیر به راحتی اضطراب را متوقف کرده و استرس را کاهش می‌دهد. مایکل اینزلیچ، پروفسور روانشناسی به عنوان بخشی از این تحقیق یک آزمایش کنترل ذهنی را روی شرکت‌کنندگان انجام داده است. در حین انجام آزمایش، الکترودهایی نیز به مغز این افراد متصل شد تا فعالیت مغزی آنها در شرایط فوق ارزیابی شود.

تحقیقات نشان داد: در اشخاصی که به خدا ایمان داشتند میزان فعالیت در مقایسه با افراد بی‌ایمان،‌ در بخشی از قشر مخ موسوم بهACC  بسیار کمتر بوده است.ACC  بخشی  از مغز است که به اصلاح و تغییر رفتار کمک می‌کند.

این اصلاح رفتار با علامت دادن در زمانی که توجه و کنترل مورد نیاز است، صورت می‌گیرد. نیاز به این کنترل و توجه بویژه در زمانی احساس می‌شود که اتفاقات اضطراب‌آور مانند انجام دادن یک کار اشتباه، در حال وقوع است.

محققان می‌گویند: هرچه ایمان فرد به خداوند قوی‌تر باشد این قسمت از مغز در صورت مواجهه با اضطراب کمتر واکنش نشان می‌دهد و در نتیجه فرد کمتر خطا می‌کند.

محققان دریافتند: این تاثیر آرامش‌بخش در افرادی که وجود خداوند را باور دارند به سادگی بروز می‌کند. چنین ارتباطی باعث می‌شود  افراد با ایمان بتوانند شخصیت و توانایی‌های ذهنی خود را نیز بهتر کنترل کنند.

450 ميليون انسان دچار بيماري رواني يا رفتاري هستند. علت 33 درصد از عمر سپري شده با ناتواني، حدود يك ميليون خودكشي موفق سالانه در جهان، بيش از 150 ميليون بيمار مبتلا به افسردگي و حدود 25 ميليون نفر بيمار اسكيزوفرني بخوبي تاثير بيماري‌هاي رواني را بر جامعه نشان مي‌دهد. 

اين آمار جداي از ديگر مشكلاتي است كه بيماري‌هاي رواني براي اجتماع ايجاد مي‌كند؛ مشكلاتي كه فهرستي طولاني از قتل و جنايت گرفته تا طلاق و كودك‌آزاري را در خود جاي مي‌دهد. با اين اوصاف، قرار دادن هفته‌اي براي سلامت روان چندان كار دور از ذهني نيست. 

هفته سلامت روان، فرصت مناسبي است تا نگاهي دوباره به وضعيت مبتلايان بيماري‌هاي رواني در كشور و به طور كلي‌تر مقوله سلامت روان در كشور داشته باشيم. سلامت جسم و روان جداي از يكديگر نيستند. به همين دليل نيز سال‌هاست تعريف سلامت ديگر تنها سلامت جسمي را در بر نمي‌گيرد. براساس برآوردهاي موجود، بين 15 تا 20 درصد مردم به نوعي به يكي از اختلالات رواني دچار هستند. اين آماري است كه كم و بيش در بيشتر كشورهاي جهان وجود دارد. 

از آمار گذشته آنچه حائز اهميت است نحوه برخورد با اين بيماران و خانواده‌ آنها و خدمات‌رساني مناسب به افرادي است كه به خدمات روانپزشكي نياز دارند. براي بيشتر اختلالات رواني درمان‌هاي مقرون به صرفه‌اي وجود دارد كه اگر به طور صحيح استفاده شوند، افراد مبتلا را قادر مي‌كند به عنوان اعضاي فعال جامعه در فعاليت‌ها شركت كنند. 

با وجود نقش مهم سلامت روان در زندگي انسان‌ها، طبق گزارش‌هاي سازمان بهداشت جهاني، بسياري از كشورها ميزان كمي از بودجه سلامت خود را صرف بحث سلامت رواني مي‌كنند، در حقيقت عمده پول بخش بهداشت و درمان صرف بيماري‌هاي جسمي مي‌شود. 

يك‌پنجم يكصد كشوري كه آمارهاي خود را به اين سازمان ارائه كرده‌اند، كمتر از يك درصد بودجه بخش بهداشت و درمان خود را براي سلامت رواني هزينه مي‌كنند. در حالي كه طبق آمارهاي اين سازمان، 13 درصد هزينه‌هاي درمان بيماري‌ها، به دسته گسترده‌اي از اختلالات عصبي رواني مربوط مي‌شود. به بيان ساده‌تر، اين آمار گوياي آن است كه سلامت رواني هنوز در اولويت بسياري از كشورها قرار نگرفته است و منابع جهاني براي مبتلايان به اختلالات رواني و عصبي به منظور رفع نيازهاي روزافزون بهداشت رواني ناكافي و توزيع آنها در جهان نابرابر است. به همين علت 19 مهر (10 اكتبر) از سوي سازمان جهاني بهداشت به عنوان روز جهاني سلامت روان نامگذاري شده است. در ايران نيز هفته پاياني مهر (24 تا 30 مهر) در ايران به نام هفته بهداشت روان نامگذاري شده است. 

بسياري از اختلالات رواني همانند بيماري‌هاي جسماني نمود آشكاري ندارند. وضعيت روحي فرد، مي‌تواند بيش از وضعيت جسمي او وخيم باشد و ناديده نيز گرفته شود. بيماري‌هاي رواني شايد مانند بيماري‌هاي جسماني كشنده نباشند (هرچند خودكشي يكي از علل مهم مرگ و مير بيماران رواني است) و از نظر آماري و مقايسه با مرگ و مير بيماري‌هاي جسماني بتوان آن را ناديده گرفت. شايد هم به همين دليل باشد كه امروزه بيش از آنچه به روح و روان اهميت داده شود، به درمان جسم پرداخته مي‌شود. 

اما از ديدگاه پزشكي بسياري از بيماران كه براي درمان مشكلات جسمي خود به مراكز درماني مراجعه مي‌كنند از اختلالات و مشكلات رواني رنج مي‌برند و در حقيقت مشكل اصلي آنها در آنجاست، اما متاسفانه بيشتر اين مشكلات رواني تشخيص داده نمي‌شوند. در صورتي كه بسياري از اين بيماري‌هاي جسماني با حل مشكلات روحي درمان مي‌شود. 

براساس گزارش سال 2007 سازمان بهداشت جهاني، يك‌چهارم بيماراني كه به مراكز درماني مراجعه مي‌كنند، حداقل به يك اختلال رواني، عصبي يا رفتاري دچارند؛ اما بيشتر آنها تشخيص داده نشده و درمان نمي‌شوند. مراجعه نكردن به روانپزشك تنها به علت اين نگرش منفي ترس نيست، بلكه بسياري از اين بيماران به دليل ناآگاهي از نوع بيماري به متخصص مراجعه نمي‌كنند يا بسيار دير مراجعه مي‌كنند. 

زندگي ماشيني امروزي باعث شده است انسان‌ها از صبحگاه تا شامگاه به صورت‌هاي گوناگون با هيجان‌ها، تنش‌ها، استرس‌ها و نگراني‌هايي مواجه باشند. اين فشارهاي رواني با وضعيت بدني، عصبي و رواني ما متناسب نيست. 

تقريبا تمامي انسان‌ها برخي اوقات احساس افسردگي مي‌كنند، همان طور كه بسياري از آنها دچار سردرد يا دل‌درد مي‌شوند. مسلما نمي‌توان از ناراحتي‌هاي روحي جلوگيري كرد، همان طور كه از بيماري‌هاي جسمي نيز نمي‌توان در امان بود، اما مي‌توان تا حدي از آنها پيشگيري يا حداقل بموقع آنها را درمان كرد. حفظ سلامت روان نياز به دانش و هنري دارد تا به افراد كمك ‌كند با ايجاد روش‌هايي صحيح از لحاظ رواني و عاطفي بتوانند با محيط خود سازگاري پيدا كنند و راه‌حل‌هاي مطلوب‌تري را براي حل مشكلاتشان انتخاب كنند. 

همان طور كه سلامت جسمي فراتر از نبود بيماري است، سلامت روان نيز امري بيشتر از نبود بيماري روحي است. با آموختن ويژگي‌هاي سلامت رواني بهتر مي‌توانيم به روح و روان متعادل و زندگي شاد دست يابيم. فراموش نكنيم جاي خالي سلامت با هيچ چيزي پر نخواهد شد. 

ويژگي هاي سلامت بهداشت روان فردي: 

نسبت به خود، خانواده و ديگران بي تفاوت نيست و با ديگران سازگاري دارد؛ 

به خود و ديگران احترام مي گذارد و رابطه اش با ديگران سازنده است؛ 

به نقاط ضعف و قوت خود آگاه بوده، نسبت به خود نگرش مثبت دارد و ناكامي ها را آسانتر تحمل مي كند؛ 

انعطاف پذير بوده و در مواجهه با مشكلات اجتماعي كنترل خود را از دست نمي دهد؛ 

شناخت او از واقعيت نسبتا دقيق است و براي رسيدن به هدفهاي خود بر اساس عقل و احساس عمل مي كند؛ 

توانايي حل مشكلات خود را دارد و نيازهايش را به طريقي برآورده مي كند كه منافاتي با ارزشهاي اجتماعي نداشته باشد؛ 

از اوقات فراغت خود به نحو مطلوب استفاده مي كند تا استعدادهايش به خوبي رشد يابد؛ 

دنيا را گذرگاهي براي رسيدن به آخرت مي داند؛ 


به ديگران بدبين نبوده، صابر، صادق، درستكار، بخشنده است و در نظر ديگران فرد موجهي محسوب مي شود.